XI – 1: Kryzys w badaniach nad mózgiem i umysłem? Mateusz Hohol

Co jakiś czas świat akademicki obiega informacja o nowym „kryzysie replikcyjnym”. Mowa o sytuacji, w której wyniki eksperymentów nie powtarzają się, pomimo stosowania przez niezależnych badaczy procedur analogicznych do oryginalnych. Dotychczas nieudane „powtórki badań”, często nawet podręcznikowych, opisywano w obrębie różnych dyscyplin, takich jak ekonomia, biologia czy medycyna, jednak to psychologia uznawana jest za dotkniętą najsilniej kryzysem replikacyjnym, co przekłada się na spadek zaufania do niej. Większość nieudanych replikacji dotyczy psychologii społecznej, w której trudno jest kontrolować precyzyjnie wszystkie czynniki mogące wywierać potencjalny wpływ na wyniki badań.

W przeciwieństwie do psychologii społecznej, uznawanej za „miękką” naukę o umyśle, neuronauka obliczeniowa, której zadaniem jest komputerowe symulowanie działania mózgu i procesów poznawczych, powszechnie uznawana jest za dostarczającą „najtwardszej” wiedzy w tym zakresie. Jak pokazują ostatnie doniesienia, także i ona dotknięta jest kryzysem replikacyjnym: symulacje obliczeniowe opisywane są niekiedy w sposób uniemożliwiający niezależnym ekspertom ich rekonstrukcję; zdarza się również, że kod komputerowy (o ile w ogóle jest dostępny) nie daje się uruchomić.

Niniejszy wykład nie będzie jednak kolejnym pesymistycznym głosem. Zastanowimy się w nim, jakie funkcje w naukach o mózgu i umyśle spełniają replikacje, dlaczego replikacje się nie udają oraz co zrobić, aby zwiększyć replikowalność, co przełoży się na ugruntowanie wiedzy naukowej.

„Nauka na żywo” – zadanie finansowane w ramach umowy 808/P-DUN/2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.