Umysł i ciało

Umysł–ciało, ciało–dusza, mózg–umysł: dualizm psychofizyczny ma wiele twarzy. Jego skrajne sformułowanie zawdzięczamy w europejskiej filozofii Kartezjuszowi, ale przekonanie o tym, że człowiek składa się z dwóch elementów: „cielesnej powłoki” i „umysłu” bądź „duszy”, obecne było w ludzkiej myśli od bardzo dawna. Na tym przekonaniu opierało się choćby wiele starożytnych religii.

Jednak dualizm to tylko jedno z możliwych rozwiązań tego, co filozofowie określają mianem problemu psychofizycznego: czyli konieczności wyjaśnienia, jak to, co (pozornie?) niefizyczne (umysł), wpływa na to, co fizyczne (mózg, ciało) – i odwrotnie. Filozofia doczekała się mnóstwa innych odpowiedzi na to pytanie. Od samego rozważania tego zagadnienia może rozboleć głowa (i to jest prawdziwy problem umysł–ciało!), dlatego dla wszystkich, którzy poczują się nieco zagubieni, stworzyliśmy specyficzną „mapę drogową” problemu psychofizycznego w formie psychotestu. Za każdym razem, gdy natrafią Państwo w poszczególnych artykułach na jakieś stanowisko, którego nazwa nie wydaje się jasna, proszę do niej zajrzeć. Przy okazji zachęcamy do rozmowy z wirtualnym filozofem, który pomoże sprecyzować własne poglądy na ten temat.

W kolejnym dodatku z serii „Wielkie Pytania”, nie ograniczamy się jednak do czysto filozoficznych rozważań. Odwołujemy się do wielu dyscyplin, które dotykają zagadnień relacji „umysłu” i „ciała”: neurobiologii, psychologii, psychiatrii, językoznawstwa, a także teologii.

• „Wielkie Pytania” #4: umysł i ciało – czytaj bezpłatnie!

Rzecz jasna, nie wyczerpaliśmy przy tym całego bogactwa tej tematyki, co obrazują chociażby opisane w osobnych ramkach intrygujące zjawiska i zaburzenia, które same zasługiwałyby na szersze omówienie. Jednak mam nadzieję, że lektura całości będzie dla Państwa ciał i umysłów przyjemnym doznaniem. Nawet jeśli po niej problem psychofizyczny nadal pozostanie nierozwiązany. ©

Łukasz Kwiatek