Pytania robocze

Wielkie Pytania kumulują się z mniejszych pytań, które mogą się okazać szczególnie ważne. Dlatego poprosiliśmy młodych naukowców z Centrum Kopernika, żeby opowiedzieli o pytaniach badawczych, które sobie dziś zadają.

KAROLINA PROCHOWNIK Zajmuję się kognitywistyką religii – dziedziną badającą myśli i zachowania religijne z perspektywy nauk o umyśle oraz teorii ewolucji.
Najważniejsze pytanie:
Dotyczy wpływu religii na moralność. Czy ludzie wierzący w Boga zachowują się bardziej prospołecznie niż niewierzący, tak jak podpowiada nam powszechna opinia? Eksperymentalne badania dowodzą, że taki wpływ faktycznie zachodzi, jednak jest stosunkowo ograniczony. Wierzący zachowują się bardziej prospołecznie jedynie w pewnych okolicznościach, np. gdy „przypomni się” im o wyznawanych wartościach (w naszym kręgu kulturowym ma to miejsce w niedzielę po nabożeństwie). W tej chwili nie dysponujemy jednak dostateczną ilością badań nad wpływem czynników indywidualnych, takich jak osobista religijność, na prospołeczne zachowania.
Granica, z którą się mierzę:
Kognitywne teorie religii aspirują do wyjaśnienia religii z perspektywy teorii ewolucji. Według niektórych naukowców zdolność do myśli lub zachowań religijnych wyłoniła się w procesie doboru naturalnego; dla innych są produktem ubocznym naszych systemów poznawczych. Odpowiedź na pytanie o pochodzenie religii znajduje się obecnie poza granicą naszej wiedzy.

MAGDALENA SENDERECKA Prace badawcze prowadzę w obszarze neuronauki poznawczej – dyscypliny badającej, jak z elementarnych, biologicznych procesów w mózgu powstaje umysł. Interesuje mnie zwłaszcza, jak działa mózg, gdy planujemy, kontrolujemy i zmieniamy nasze zachowania, dostosowując je do otoczenia, w którym żyjemy.
Najważniejsze pytanie:
Dzięki użyciu nowoczesnych metod rejestrowania zmian aktywności mózgu próbuję odpowiedzieć na pytanie, jaka relacja łączy mózg, umysł i zachowanie. Staram się zwłaszcza określić, co odróżnia pracę mózgu osób impulsywnych oraz tych, które potrafią efektywnie kontrolować swoje działania. Wyniki, korespondujące z rezultatami innych prowadzonych w tym obszarze badań, wskazują na kluczowe znaczenie aktywności kory czołowej.
Granica, z którą się mierzę:
Dotyczy ona możliwości interpretacji uzyskanych wyników. Większość badań neuronaukowych nie pozwala jednoznacznie wyznaczyć kierunku związku przyczynowo-skutkowego między zmianami w układzie nerwowym i w naszym umyśle. Nie potrafimy zatem do końca określić, czy to mózg działa na umysł, czy też łącząca je relacja ma odwrotny kierunek.

ŁUKASZ KUREK Zajmuję się zagadnieniami z dziedziny filozofii prawa i filozofii umysłu. Szczególnie interesuję się problemem wolnej woli i odpowiedzialności oraz zagadnieniem roli pojawiających się w nauce prawa zdroworozsądkowych założeń dotyczących funkcjonowania umysłu.
Najważniejsze pytanie:
Przynajmniej kilka pytań uważam za równie istotne, jednym z nich jest pytanie o granice odpowiedzialności. To co prawda jedno spośród najstarszych pytań filozoficznych, ale wydaje się, że obecnie można zaproponować nowe jego rozwiązania, z perspektywy licznych eksperymentów dotyczących naszego zachowania – niedostępnej dla filozofów zajmujących się tym zagadnieniem jeszcze kilkadziesiąt lat temu.
Granica, z którą się mierzę:
Jedna z nich to granica wykorzystania dorobku nauk doświadczalnych w filozofii. Filozofia nie byłaby sobą, gdyby niektórzy jej przedstawiciele nie zaproponowali argumentów, iż w kontekście problemu odpowiedzialności wyniki eksperymentów naukowych mogą mieć w najlepszym przypadku znaczenie drugorzędne. Sądzę, że taki wniosek idzie za daleko.

TOMASZ MILLER Współczesna fizyka wspiera się na dwóch filarach: ogólnej teorii względności oraz mechanice kwantowej. Fizycy od lat próbują połączyć je w jedną spójną teorię, tzw. kwantową teorię grawitacji. Celem tzw. nieprzemiennego modelu unifikacji rozwijanego przez grupę ks. prof. Hellera, której jestem członkiem, jest znaleźć strukturę matematyczną na tyle bogatą, by pogodzić „gryzące się” struktury w ramach harmonijnej całości.
Najważniejsze pytanie:
Czy geometria nieprzemienna pozwoli sformułować kwantową teorię grawitacji? Wiadomo, że każdą z dwu wielkich teorii z osobna da się wyrazić w języku geometrii nieprzemiennej – to już coś. Ciągle jednak nie jest jasne, czy dostarczy ona właściwego przepisu na ich połączenie.
Granica, z którą się mierzę:
Jest nią swego rodzaju „linia demarkacyjna” między domenami zjawisk relatywistycznych i kwantowych. Przebiega ona w obrębie dobrze poznanej fizyki, toteż może się wydawać, że nie stanowi granicy naszej wiedzy. Historia pokazuje jednak, że zacieranie takich wewnętrznych podziałów często owocuje nowymi, zaskakującymi odkryciami.

TP