Mądry Polak po szkodzie

Na co dzień dokonujemy wielu wyborów w warunkach niepewności – musimy decydować pomimo tego, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć skutków wyboru danej opcji.

Po fakcie, szczególnie gdy nasza decyzja, np. inwestycja, okazała się nietrafiona, często powtarzamy: „wiedziałem, że tak będzie”. To tzw. efekt pewności wstecznej. Niekiedy potrafimy uczyć się na błędach, unikając w przyszłości złych decyzji, jednak opisane zjawisko świadczy o naszej ograniczonej racjonalności. Zwykle gdy nasza decyzja okazuje się błędna, dysponujemy dokładnie takimi samymi danymi jak te, na podstawie których ją podjęliśmy. Można to wyjaśnić działaniem heurystyki dostępności – wiedza o opcjach, które doszły do skutku, jest dla nas łatwiej dostępna niż wiedza o możliwych skutkach, które jednak się nie zrealizowały. Co ciekawe, czasami przeceniamy także nasze „przeszłe” przewidywania. Nawet gdy przez długi czas zmagaliśmy się z wyborem jednej z opcji, rozważając różne „za” i „przeciw”, po podjęciu decyzji skłonni jesteśmy pamiętać nasze przewidywania jako bardziej dokładne niż w trakcie procesu decyzyjnego. ©