Dlaczego pamięć jest wytwórcza?

Upał, mnóstwo przepychających się ludzi, niemal kilometrowe kolejki do muzeów, słynne schody wyglądają mniej efektownie niż w przewodniku, ceny mocno zawyżone. Nie jest źle, ale jednak przeżywamy rozczarowanie. A teraz wyobraźmy sobie powrót z wakacji: dumnie zamieszczamy na Facebooku zdjęcia, opowiadamy wszystkim, jak wspaniałym miastem jest Rzym i jak udane były nasze wakacje. Jesteśmy w tym zupełnie szczerzy. To jeden z wielu przykładów tzw. efektu pozytywnej retrospekcji – w teraźniejszości jesteśmy skłonni oceniać przeszłe zdarzenia lepiej niż wtedy, kiedy byliśmy ich uczestnikami. Zjawisko to jest jednym z błędów poznawczych, ale łatwo je uzasadnić – dzięki niemu możemy być zadowoleni z teraźniejszego życia oraz uwolnić się od przeszłych przykrości, a nawet traum. Innym obliczem „wytwórczego” charakteru naszej pamięci jest reminiscencja. Co do zasady lepiej pamiętamy wydarzenia z bliższej niż dalszej przeszłości. Osobom starszym bliższe są jednak pozytywne zdarzenia z ich młodości (kiedy miały 10–30 lat). Co więcej, wraz z wiekiem blaknie emocjonalny koloryt zachowanych w pamięci zdarzeń negatywnych. Choć wspomnienia nie są w pełni adekwatne, ułatwiają postrzeganie własnego życia jako dobrego i spełnionego. ©

TP